Συνέντευξη στον απεσταλμένο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ στα Τίρανα Σταύρο Τζίμα- Φαντάζομαι κ. πρωθυπουργέ ότι θα είστε διπλά χαρούμενος τούτες τις μέρες. Η πόρτα για την ένταξη της Αλβανίας στο ΝΑΤΟ άνοιξε στη Σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών στις Βρυξέλλες, το Κόσοβο έγινε ανεξάρτητο...
- Ασφαλώς, πρόκειται για πολύ σημαντικά γεγονότα, αλλά εγώ σκέφτομαι και για τους άλλους φίλους λαούς των Βαλκανίων, διότι είναι βαθιά η πεποίθησή μου ότι η ανεξαρτησία του Κοσόβου είναι μια μεγάλη προσφορά για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή.
- Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι η περιοχή θα ηρεμήσει με την ανεξαρτησία του, από τη στιγμή που υπάρχει διάχυτος ο φόβος ότι θα ανοίξει ο ασκός του Αιόλου; Γιατί δεν νομιμοποιούνται πλέον οι Σέρβοι της Βοσνίας ή οι Ούγγροι της Βοϊβοντίνα και της Τρανσυλβανίας, να ζητήσουν και αυτοί απόσχιση;
- Το Κόσοβο αποτελεί εντελώς ξεχωριστή περίπτωση. Αν κάνετε μια ιστορική διαδρομή θα δείτε ότι το Κόσοβο ποτέ δεν ήταν συστατικό στοιχείο της Σερβίας. Ηταν συστατικό της Μεγάλης Σερβίας, επομένως ήταν υπό κατοχή. Η μάχη που δίνουν οι Σέρβοι για το λεγόμενο λίκνο του έθνους, δεν στηρίζεται στην ιστορία, αλλά σε μύθους. Αν αναφερθούμε σ' εκείνες τις εποχές, η Ελλάδα, το Κόσοβο, η Αλβανία είχαν μια σλάβικη ιστορία, αλλά ήταν ιστορία κατοχής η οποία διήρκησε για ένα διάστημα και μετά αποχώρησαν οι Σλάβοι. Αυτή είναι η αλήθεια. Το 1389 πολέμησαν στην πεδιάδα του Κοσόβου Σέρβοι, Αλβανοί, Ούγγροι, πολέμησαν από κοινού.
Μέχρι το 1912 ήταν βιλαέτι της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Εδόθη στη Σερβία ως αμοιβή έναν αιώνα. Εναν αιώνα η Σερβία δεν έφτιαξε ουσιαστικές σχέσεις με το Κόσοβο αλλά αντιθέτως εγκαθίδρυσε αποικιακού χαρακτήρα καθεστώς. Οι Σέρβοι σε αυτόν τον αιώνα υιοθέτησαν εθνικιστική ιδεολογία όχι μόνο σε βάρος των Αλβανών αλλά και άλλων εθνοτήτων. Γνωρίζετε ότι οι Κροάτες ενώθηκαν εθελοντικά με τους Σέρβους και μετά από έναν αιώνα χώρισαν πάλι διότι οι Σέρβοι συμπεριφέρονταν σαν ηγεμόνες;
Με αυτή την έννοια η ανεξαρτησία του Κοσόβου θα βοηθήσει πολύ και την ίδια την Σερβία. Θα απαλλάξει τους Σέρβους από τους μύθους και θα τους επαναφέρει στην πραγματικότητα.
- Συμφωνείτε με τους ομοεθνείς σας που υποστηρίζουν ότι με την ανεξαρτησία του Κοσόβου γύρισε μια σελίδα για το αλβανικό έθνος, όμως δεν έκλεισε το βιβλίο;
- Νομίζω ότι η ανεξαρτησία του Κοσόβου θέτει τέρμα στο απροσδιόριστο καθεστώς των Αλβανών στα Βαλκάνια. Πράγματι υπάρχουν Αλβανοί και στη νότια Σερβία, στο Μαυροβούνιο, στην ΠΓΔΜ. Η αλήθεια είναι ότι μειονότητες υπάρχουν παντού. Τα δικαιώματά τους στο πλαίσιο των συμφωνιών για τις μειονότητες πρέπει να γίνουν σεβαστά, αλλά η ιδέα για εκ νέου επαναπροδιορισμό των συνόρων είναι αντιπαραγωγική, καθώς θα μπορούσε να δημιουργήσει νέα ένταση και ανασφάλεια για τα επόμενα 15-20 χρόνια, περίοδο που θα μπορούσαμε να εκμεταλλευτούμε για να μπούμε στην Ευρώπη.
- Δηλαδή για σας το αλβανικό ζήτημα στα Βαλκάνια διευθετήθηκε με την ανεξαρτησία του Κοσόβου;
- Εγώ πιστεύω ότι λύθηκε οριστικά. Πρέπει όμως να γίνει σεβαστή η συμφωνία της Αχρίδας.
- Παρ' όλα αυτά υπάρχει διεθνώς η αίσθηση ότι μετά την ήττα του σέρβικου εθνικισμού η περιοχή των δυτικών Βαλκανίων δεν θα ησυχάσει, γιατί τώρα θα σηκώσει κεφάλι ο αλβανικός αλυτρωτισμός.
- Εγώ πιστεύω ότι η ανεξαρτησία του Κοσόβου θα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα με αυτό που υποστηρίζουν κάποιοι αναλυτές. Τα σύνορα είναι ανοιχτά και δεδομένα μεταξύ όλων των εθνών της περιοχής και μεταξύ των Αλβανών που ζουν σε διάφορες χώρες. Προσωπικά δεν βλέπω την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου ως κάποια ενθάρρυνση προς την κατεύθυνση που λέτε. Η άποψή μου είναι ότι θα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.
Η Συμφωνία της Αχρίδας
- Σε παλαιότερη συζήτησή μας, πολύ πριν από τα τελευταία γεγονότα του Κοσόβου, μου είχατε πει ότι για σας τα περί Μεγάλης Αλβανίας είναι μύθος. Τώρα μετά και την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου μήπως ανοίγει μια τέτοια προοπτική και έχουμε χειρότερα προβλήματα; Οπως καλά γνωρίζετε στο όνομα της Μεγάλης Βουλγαρίας, Ελλάδας, Σερβίας χύθηκε στο παρελθόν μπόλικο αίμα στα Βαλκάνια. Τώρα κάποιοι ονειρεύονται Μεγάλη Αλβανία, άλλοι Μεγάλη Μακεδονία, το σύνδρομο του μικρομεγαλισμού δεν λέει να εκλείψει στην Βαλκανική.
- Ειμαι απόλυτα σύμφωνος με την παρατήρησή σας. Εγω πιστεύω βαθιά ότι η οριστική επίλυση αυτού του ζητήματος ήταν η ανεξαρτησία του Κοσόβου. Πρέπει όμως να τονίσω κάτι: Εχει μεγάλη σημασία η εφαρμογή της συμφωνίας της Αχρίδας. Μπορεί να πείτε εσείς ότι η ιδέα Μεγάλης Αλβανίας είναι μια ιδέα με αποσταθεροποιητικές τάσεις, αλλά εγώ θα σας πω ότι η φοβία απέναντι στους Αλβανούς ήταν εντελώς αντιπαραγωγική από πλευράς των άλλων χωρών των Βαλκανίων. Εγώ πιστεύω ότι σημασία για τις χώρες μας έχει οι πολίτες τους να αντιμετωπίζονται ως ισότιμοι ενώπιον του νόμου. Και επαναλαμβάνω ότι δεν βλέπω κανενός είδους τάσεις για επαναπροσδιορισμό των υφιστάμενων συνόρων.
Οι περιουσίες είναι νομικό θέμα
- Βλέπουμε ότι μέσα στη γενικότερη ανακατωσούρα, στο Διαδίκτυο κάνουν όλο και πιο συχνά την εμφάνισή τους κείμενα και φωτογραφίες διά των οποίων κάποιοι κύκλοι επιχειρούν να εγείρουν θέμα Τσαμουριάς, στη χώρα σας γίνονται εκδηλώσεις, γενικά παρατηρείται μια κινητικότητα επ' αυτού, η οποία στην Ελλάδα δεν περνάει απαρατήρητη. Κατά τη γνώμη σας υπάρχει τέτοιο ζήτημα και αν ναι μπορεί να εξελιχθεί σε πρόβλημα στις ελληνοαλβανικές σχέσεις, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή;
- Καθώς γνωρίζετε την περίοδο 1992-1996 το πρόβλημα αυτό ήταν στην ατζέντα όλων των συζητήσεων μεταξύ αλβανικής και ελληνικής κυβέρνησης. Εγω πιστεύω ότι καταφέραμε να δώσουμε την πρέπουσα απάντηση υπογράφοντας το σύμφωνο φιλίας και συνεργασίας. Νομίζω ότι αυτή ήταν απολύτως ταυτόσημη τόσο με το διεθνές δίκαιο όσο και με την ειρήνη και τη σταθερότητα. Σύμφωνα με αυτό το σύμφωνο, τα προβλήματα ιδιοκτησιακού χαρακτήρα που αντιμετωπίζουν οι Αλβανοί και οι Ελληνες πολίτες στην Αλβανία και στην Ελλάδα, είναι προβλήματα δικαστικού, τεχνικού, νομικού δηλαδή χαρακτήρα, και πρέπει να λυθούν σε αυτή τη βάση.
- Επομένως δεν πρέπει να ανησυχεί η ελληνική πλευρά
- Οχι. Αλλά οι Ελληνες και οι Αλβανοί πρέπει να γνωρίζουν ότι το θέμα των περιουσιών είναι θέμα περιουσιών και εάν αυτό δεν εξεταστεί σήμερα, θα χρειαστεί να εξεταστεί αύριο, μεθαύριο, υπάρχει και ένα Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Καλύτερα λοιπόν να τεθεί ειλικρινά αυτό παρά να δημιουργηθούν προβλήματα. Να συσταθούν τεχνικές επιτροπές, να εξετάσουν τους φακέλους, να δώσουν απαντήσεις. Το σύμφωνο φιλίας προσδιορίζει ξεκάθαρα την αναγώριση και τον σεβασμό των συνόρων μεταξύ των δύο χωρών. Σ' αυτό το πλαίσιο καμία από τις δύο χώρες δεν έχει διεκδικήσεις σε βάρος της άλλης. Αυτό είναι οριστικό.
Επιθυμώ συμβιβασμό Ελλάδας - ΠΓΔΜ
- Παρακολουθείτε ασφαλώς τη διένεξη της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ για την ονομασία. Κατά τη γνώμη σας αποτελεί ένα διμερές ζήτημα ή ένα πρόβλημα για την ευρύτερη περιοχή που μπορεί να εξελιχθεί συντηρώντας ατμόσφαιρα έντασης σ' ένα περιβάλλον που έχει ανάγκη σταθερότητας;
- Βεβαίως σε διπλωματικό και τεχνικό επίπεδο είναι διμερές θέμα. Αλλά αναμφίβολα κάθε διμερές προβλημα σε μια περιοχή ή σε ένα κόσμο που τείνει προς ολοκλήρωση έχει αντίκτυπο και στους άλλους. Με αυτή την έννοια η Αλβανία ενδιαφέρεται σφόδρα να επιτευχθεί συμβιβασμός. Εμείς κρίνουμε ότι υπάρχει δυνατότητα συμβιβασμού και είναι προς το συμφέρον της περιοχής να επιτευχθεί αυτός.
- Φοβάστε μήπως με αφορμή τη διένεξη αυτή προκληθεί κάποιου είδους «καραμπόλα», η οποία ενδέχεται να επηρεάσει την ένταξη της Αλβανίας τον Απρίλιο στο ΝΑΤΟ;
- Δεν πιστεύω ότι μπορεί να τιμωρηθεί η Αλβανία εξ αιτίας μιας διένεξης μεταξύ δύο άλλων χωρών, η οποία δεν έχει καμία σχέση με την Αλβανία. Αλλά υπάρχει ένα πράγμα. Είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας και της Αλβανίας, η ΠΓΔΜ να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ και η σταθερότητα της ΠΓΔΜ για τις δύο χώρες μάς είναι πολύτιμη. Αυτή είναι η αλήθεια. Σε αυτό το πλαίσιο εύχομαι και επιθυμώ να βρεθεί συμβιβασμός. Πρέπει να το έχουμε ως στόχο αυτό.
Πολύτιμη βοήθεια
- Αισθάνεστε ότι στη διαδρομή σας προς το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. έχετε ουσιαστική και ειλικρινή υποστήριξη από την Αθήνα;
- Εγώ έχω αυτή την αίσθηση γιατί πιστεύω σ' αυτή την υποστήριξη και την διαπιστώνω, είναι μια πραγματικότητα. Η Ελλάδα προσφέρει πολύτιμη βοήθεια στην Αλβανία σε όλες τις κατευθύνσεις. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει κάποιος που μπορεί να το αμφισβητήσει αυτό. Σε όλες τις περιπτώσεις η Ελλάδα ήταν ένας προωθητής στις ενταξιακές διαδικασίες της περιοχής μας.
Τεράστια η συμβολή του Aρχιεπισκόπου κ. Αναστάσιου
- Η παρουσία του Aρχιεπισκόπου Αλβανίας κ. Αναστάσιου είναι ένας ισχυρός κρίκος και στις ελληνοαλβανικές σχέσεις. Πώς κρίνετε αλήθεια το έργο του, οι μεταξύ σας σχέσεις πώς είναι;
- Πάρα πολύ καλές. Ο κ. Αναστάσιος έχει τεράστια συμβολή στην αναζωογόνηση της ορθόδοξης εκκλησίας στην Αλβανία.
- Εκκρεμεί παρά ταύτα επί πολλά χρόνια η χορήγηση σε αυτόν αλβανικής υπηκοότητας. Εσείς συμφωνείτε ότι πρέπει να του δοθεί;
- Το πρόβλημα είναι ότι είμαι πρωθυπουργός και αυτό δεν ανήκει στις αρμοδιότητές μου. Είμαι βέβαιος ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξετάζει αυτό το αίτημα. Πραγματικά ο πρωθυπουργός δεν έχει σχέση με την υπηκοότητα, είναι θέμα Προέδρου.
