Τα τέσσερα σημεία προσέγγισης και η Χάλκη
Πριν από περίπου έναν χρόνο, ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε την Πρίγκηπο. Εγινε ο πρώτος τούρκος πρωθυπουργός που πήγε εκεί, επισκεπτόμενος και το περίφημο Ορφανοτροφείο. Ο κ. Ερντογάν συναντήθηκε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, σε μία κίνηση που όπως απεδείχθη μόνο συμβολική δεν ήταν. Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας και ο Οικουμενικός Πατριάρχης έβαλαν τότε τις βάσεις μιας άτυπης συμφωνίας, με αμοιβαίο όφελος. Ο πρώτος θα βελτίωνε σημαντικά την έξωθεν καλή μαρτυρία της Αγκυρας στο πεδίο των θρησκευτικών ελευθεριών- κρίσιμο για την ευρωπαϊκή του προοπτική. Ο δεύτερος θα άνοιγε τον δρόμο για την ικανοποίηση χρόνιων αιτημάτων του Φαναρίου.
Η Αθήνα καλωσόρισε τα «θετικά βήματα» που πραγματοποιεί η Αγκυρα έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου και θεωρεί ότι κινούνται στη «σωστή κατεύθυνση». Αυτό τόνισε, μετά τη συνάντησή του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο ο κ. Δ. Δρούτσας , ο οποίος επισκέφθηκε αυτή την εβδομάδα το Φανάρι μετά τη συνάντηση την οποία είχε με τον τούρκο υπουργό Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου. Από την πλευρά του, ο κ.κ. Βαρθολομαίος δήλωσε μετά τη συνάντηση αυτή ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Οικουμενικό Πατριαρχείο «επιλύονται το ένα μετά το άλλο» και μίλησε για «σταθερά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση από την πλευρά της τουρκικής κυβέρνησης» .
Οι παρατηρητές της «δύσκολης σχέσης» Αγκυρας και Φαναρίου σημειώνουν ότι τέσσερα ήταν τα βασικά σημεία της συνεννόησης των κ.κ. Βαρθολομαίου και κ. Ερντογάν. Και στην προώθησή τους έπαιξε σημαντικό ρόλο η παρέμβαση του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα κατά την επίσκεψή του στην Τουρκία την άνοιξη του 2009.
Το πρώτο θέμα αφορούσε την αποδοχή της οικουμενικότητας και της μη επέμβασης στα θρησκευτικά ζητήματα. Σε αυτό, ιδιαίτερα σημαντική ήταν η δήλωση του κ. Ερντογάν κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα τον περασμένο Μάιο. «Αν με ενοχλεί η οικουμενικότητα του Πατριάρχη; Φυσικά όχι.Δεν ενόχλησε τους προκατόχους μου,τους προπάτορές μου, και θα ενοχλήσει εμένα;» ήταν η απάντησή του σε σχετικό ερώτημα.
Το δεύτερο ζήτημα ήταν η αναγνώριση της νομικής προσωπικότητας του Πατριαρχείου. Κομβικό σημείο θεωρείται η ουσιαστική αποδοχή εκ μέρους της Αγκυρας της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) για την επιστροφή του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου στο Φανάρι. Ουσιαστικά, το ΕΔΑΔ αναγνώρισε με την απόφαση αυτή τη νομική προσωπικότητα του Πατριαρχείου το οποίο μπορεί να έχει πλέον στην κυριότητά του ακίνητη περιουσία.
Το τρίτο σημείο ήταν η παρέμβαση της κυβέρνησης Ερντογάν στο θέμα της εκλογής Πατριάρχη. Η Αγκυρα αποφάσισε να επιτρέψει τη χορήγηση της τουρκικής υπηκοότητας σε μέλη της Αγίας και Ιεράς Συνόδου που δεν την έχουν, ώστε να διευκολυνθεί η εκλογή όταν αυτή θα γίνει. Η τουρκική νομοθεσία απαιτεί την κατοχή της υπηκοότητας για να εκλεγεί κάποιος Πατριάρχης.
Το τέταρτο και τελευταίο σημείο είναι η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Πρόκειται, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, για το «βαρύ χαρτί» της Αγκυρας και θα το πουλήσει ακριβά. Ηδη, πάντως, τούρκοι αξιωματούχοι έχουν προετοιμάσει το έδαφος με δηλώσεις τους, ενώ η πρόσφατη έκθεση που έγινε εκεί έχει αυξήσει ακόμη περισσότερο τις προσδοκίες.
Πριν από περίπου έναν χρόνο, ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε την Πρίγκηπο. Εγινε ο πρώτος τούρκος πρωθυπουργός που πήγε εκεί, επισκεπτόμενος και το περίφημο Ορφανοτροφείο. Ο κ. Ερντογάν συναντήθηκε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, σε μία κίνηση που όπως απεδείχθη μόνο συμβολική δεν ήταν. Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας και ο Οικουμενικός Πατριάρχης έβαλαν τότε τις βάσεις μιας άτυπης συμφωνίας, με αμοιβαίο όφελος. Ο πρώτος θα βελτίωνε σημαντικά την έξωθεν καλή μαρτυρία της Αγκυρας στο πεδίο των θρησκευτικών ελευθεριών- κρίσιμο για την ευρωπαϊκή του προοπτική. Ο δεύτερος θα άνοιγε τον δρόμο για την ικανοποίηση χρόνιων αιτημάτων του Φαναρίου.
Η Αθήνα καλωσόρισε τα «θετικά βήματα» που πραγματοποιεί η Αγκυρα έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου και θεωρεί ότι κινούνται στη «σωστή κατεύθυνση». Αυτό τόνισε, μετά τη συνάντησή του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο ο κ. Δ. Δρούτσας , ο οποίος επισκέφθηκε αυτή την εβδομάδα το Φανάρι μετά τη συνάντηση την οποία είχε με τον τούρκο υπουργό Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου. Από την πλευρά του, ο κ.κ. Βαρθολομαίος δήλωσε μετά τη συνάντηση αυτή ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Οικουμενικό Πατριαρχείο «επιλύονται το ένα μετά το άλλο» και μίλησε για «σταθερά βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση από την πλευρά της τουρκικής κυβέρνησης» .
Οι παρατηρητές της «δύσκολης σχέσης» Αγκυρας και Φαναρίου σημειώνουν ότι τέσσερα ήταν τα βασικά σημεία της συνεννόησης των κ.κ. Βαρθολομαίου και κ. Ερντογάν. Και στην προώθησή τους έπαιξε σημαντικό ρόλο η παρέμβαση του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα κατά την επίσκεψή του στην Τουρκία την άνοιξη του 2009.
Το πρώτο θέμα αφορούσε την αποδοχή της οικουμενικότητας και της μη επέμβασης στα θρησκευτικά ζητήματα. Σε αυτό, ιδιαίτερα σημαντική ήταν η δήλωση του κ. Ερντογάν κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα τον περασμένο Μάιο. «Αν με ενοχλεί η οικουμενικότητα του Πατριάρχη; Φυσικά όχι.Δεν ενόχλησε τους προκατόχους μου,τους προπάτορές μου, και θα ενοχλήσει εμένα;» ήταν η απάντησή του σε σχετικό ερώτημα.
Το δεύτερο ζήτημα ήταν η αναγνώριση της νομικής προσωπικότητας του Πατριαρχείου. Κομβικό σημείο θεωρείται η ουσιαστική αποδοχή εκ μέρους της Αγκυρας της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) για την επιστροφή του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου στο Φανάρι. Ουσιαστικά, το ΕΔΑΔ αναγνώρισε με την απόφαση αυτή τη νομική προσωπικότητα του Πατριαρχείου το οποίο μπορεί να έχει πλέον στην κυριότητά του ακίνητη περιουσία.
Το τρίτο σημείο ήταν η παρέμβαση της κυβέρνησης Ερντογάν στο θέμα της εκλογής Πατριάρχη. Η Αγκυρα αποφάσισε να επιτρέψει τη χορήγηση της τουρκικής υπηκοότητας σε μέλη της Αγίας και Ιεράς Συνόδου που δεν την έχουν, ώστε να διευκολυνθεί η εκλογή όταν αυτή θα γίνει. Η τουρκική νομοθεσία απαιτεί την κατοχή της υπηκοότητας για να εκλεγεί κάποιος Πατριάρχης.
Το τέταρτο και τελευταίο σημείο είναι η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Πρόκειται, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, για το «βαρύ χαρτί» της Αγκυρας και θα το πουλήσει ακριβά. Ηδη, πάντως, τούρκοι αξιωματούχοι έχουν προετοιμάσει το έδαφος με δηλώσεις τους, ενώ η πρόσφατη έκθεση που έγινε εκεί έχει αυξήσει ακόμη περισσότερο τις προσδοκίες.
